555 Tümdevresi ile Kare Dalga Elde Etmek
Üçgen dalga kullanarak kare dalga üretmek başlıklı yazıda üçgen dalga kullanarak nasıl kare dalga üretebileceğimiz anlatılmıştı. Fakat o yazı ve diğer yazılarda da anlatılan diğer devrelerin kurulması ve çalıştırılması oldukça zahmetli bir iştir. Oradaki devreleri ayrı ayrı kurup bir kare dalga üretmek için kullanmak gereksiz zaman kaybıdır. Çünkü kare dalga üretmenin daha kolay biryolu olan 555 tüm devresi bulunmaktadır. 555 tümdevresinin içinde önceki yazılarda belirtilen sabit akım kaynağı, üçgen dalga üreteci ve diğer devreler entegre olarak bulunmaktadır. Bize düşen istediğimiz frekansta dalga üretmek için gerekli olan kondansatör ve dirençlerin değerlerini hesaplayarak uygun şekilde bağlamaktır.
555 tümdevresi 8 bacaklı bir elemandır. 8. bacak Vcc besleme geriliminin verildiği 1. bacak ise GND ground ucunun bağlandığı bacaktır. 3. bacak da kare dalganın alındığı bacaktır.
Şimdi 555 tüm devresi ile bir kare dalga üretmek için gerekli olan direnç ve kapasite değerlerini belirleyelim. Öncelikle bizim için önemli olan kare dalganın frekansıdır. Mesela 555 tüm devresinin çıkışından aldığımız kare dalga ile en basitinden bir ledi sürmek istersek ve ledin yanıp sönmesini istersek bunun gözle görülür bir şekilde olmasını isteriz. Bunun için peryodu 2 saniye seçersek frekans f=1/T olduğundan f=1/2=0,5 Hz olur. Ayrıca bizim için önemli olan bir diğer veri de çalışma oranıdır. Yakacağımız ledin peryodu 2 saniye ama bu iki saniyenin kaç saniyesinde led yansın kaç saniyesinde sönsün? bu bizim çalışma oranımızdır. Ledimiz t1 süresi boyunca yansın ve t2 süresi boyunca da sönsün istiyorsak t2/(t1+t2) oranı çalışma oranını (D) belirtir. t1 ve t2 sürelerinin toplamı da periyodu verir.
Kare dalga ile yakacağımız ledimiz 1,2 saniye boyunca yansın istiyorsak t1 süresini 1,2 saniye olarak seçiyoruz. Periyodumuz 2 saniye olduğuna göre 0,8 saniye boyunca da ledimiz sönük kalacaktır.
Direnç ve kapasitelerin hesabı için aşağıdaki eşitlikleri kullanırsak;
t1=0,693(R1+R2)C1
t2=0,693R2C1
D=t2/T=R2/(R1+2R2)
D=0,8/2=0,4; R2/(R1+R2)=0,4 olduğundan 2R1=R2 olur
1,2=0,693.3R1.C1
0,8=0,693.R2.C1 olur.
C1 kondansatörünü 0,1 mF seçerek yukarıdaki denklemleri çözersek R1=5,77 kΩ, R2=11,54 kΩ olarak buluruz.
Bulduğumuz bu direnç değerlerini pratikte bulamayız çünkü dirençler belirli katlarda imal edilirler ve 5,77 kΩ’luk bir direnç üretilmez. Bunun yerine 5,6 kΩ’luk, 11,54 kΩ’luk direnç yerine de 11 kΩ’luk direnç bağlayarak kullanabiliriz.
Dirençlerimizi ve kondansatörümüzü aşağıdaki şekildeki gibi bağladığımızda aynı şekildeki gibi kare dalgamızı 3. bacaktan alırız.
Bu çalışma şekli 555 in astabil çalışma şeklidir ve 555 tümdevresi ile elde edilen kare dalganın frekansı istenilen değerde ayarlanarak gereken yerlerde kullanılır. Flip Floplar için gerekli olan saat darbesi (Clock Pulse) için de 555 tümdevresinden elde edilen kare dalga kullanılır.
Bir Cevap Yazın