Transformatörlerde Magnetik Devre Tipleri
Transformatörler başlıklı yazıda da belirtildiği gibi transformatörler magnetik devre ve sargılar olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Bu yazıda transformatör yapımında kullanılan farklı magnetik devre tipleri anlatılmaktadır. Transformatörler faz sayılarına göre bir fazlı ve üç fazlı olmak üzere iki çeşit imal edilirler. Dolayısıyla magnetik devre tipleri de bir fazlı ve üç fazlı olmak üzere iki farklı şekilde imal edilmektedir. Transformatörler magnetik devre tiplerine göre üçe ayrılırlar. Bunlar;
–Çekirdek tipi
–Mantel tipi
–Spiral tip
transformatörlerdir.
Çekirdek Tipi Transformatör
Çekirdek tipi transformatörlerin kesiti yandaki şekildeki gibidir. Bacaklara yerleştirilen sargıların oluşturduğu akı boyunduruktan diğer bacağa geçer ve öbür boyunduruktan geçerek devresini tamamlar.
Şekilde de görüldüğü gibi kesiti ince olan alçak gerilim bobini iç tarafa sarılır ve kesiti daha kalın olan yüksek gerilim bobini ise dış tarafa sarılır.
Transformatörün gücünün büyümesi ile kullanılan iletkenlerin kesitleri, demir bacağın, boyundurkların kesitleri de büyür.
Çekirdek tipi transformatörler en düşük maliyetli dolayısıyla en çok kullanılan transformatör çeşitidir. Fakat üç fazlı çekirdek tipi transformatörlerde bazı sakıncalar vardır.
Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi üç fazlı çekirdek tipi transformatörlerde her faz için bir bacak vardır ve orta bacağın uzunluğu yan bacakların uzunluğundan daha kısadır. Bu nedenle orta bacaktan çıkan akının geçtiği yol yan bacaklardan çıkan akının geçtiği yoldan daha kısadır ve bu bacaklardaki manyetik dirençlerin farklı olmasına neden olur. Bacaklardan çıkan akılar eşit olmasına karşın manyetik dirençlerin farklı olması bacaklardaki amper-sarımların (F=ΦRm) farklı olmasına neden olur ve bu durumda orta bacak daha az akım çeker.
Mantel Tipi Transformatör
Yandaki şekilde mantel tipi bir transformatörün kesiti görülmektedir. Görüldüğü gibi mantel tipi transformatörlerde 3 bacak bulunmakta ve sargılar orta bacağa sarılmaktadır. Orta bacağın kesit alanı yan bacakları ve boyundurukların kesit alanının iki katıdır. Orta bacaktan çıkan akı ikiye ayrılarak yan bacaklardan geçerek devreyi tamamlamaktadır. Çekirdek tipi transformatörde olduğu gibi mantel tipi transformatörde de alçak gerilim sargıları alt tarafa, yüksek gerilim sargıları üst tarafa sarılır
Mantel tipi transformatörlerde kullanılan demir miktarı çekirdek tipi transformatörlere oranla daha fazladır. Bu nedenle daha ağırdırlar. Mantel tipi transformatörlerin imalatı daha zahmetlidir ve maliyeti yüksektir.
Üç fazlı mantel tipi transformatörler, üç tane tek fazlı mantel tipi transformatörün üst üste konulmuş şeklidir. Mantel tipi transformatörlerde orta bacaktan çıkan akı yan bacaklara eşit oranla dağılır ve üç fazlı mantel tipi transformatörde her fazın manyetik devresi birbirinin aynıdır. Bu nedenle çekirdek tipi transformatörlerde karşılaşılan sorunlar mantel tipi transformatörlerde görülmez.
Spiral Tip Transformatör
Spiral tip transformatörlerin yapısı çekirdek ve mantel tipi transformatörlerden farklıdır. Uzun sac şeritinin kıvrılması ile yapılan spiral tip transformatörün görünüşü mantel tipine benzemektedir. Fakat bu tip transformatörlerin yapımı özellikle sargılarının sarılması çok zordur.
Bir Cevap Yazın