Elektrik ile uğraşanlar için en büyük tehlikelerden biri elektrik çarpasıdır. Öyle ki elektrik çarpması sonucu çarpılan kişi elektriğin gücüne göre çok farklı etkilere maruz kalabilir. Peki elektrik çarpmasında gerilim mi yoksa akım mı önemlidir? Akım mı yoksa gerilim mi çarpar? 

Bu sorunun cevabı için öncelikle elektrik çarpması nasıl gerçekleşir onu biraz anlatalım. Elektrik ile temas edilmesi durumunda şayet kişinin aynı zamanda toprakla teması varsa hattan toprağa doğru temas eden kişinin üzerinden bir akım akar. Vücuttan akan bu akım kişinin hücrelerinin yanmasına, şayet akım hayatsal organlar üzerinden akmış ise kişinin ölümüne neden olur.

Elektrik çarpmasının söz konusu olması için gerilim ve akımın kesinlikle aynı anda olması gerekir. Aşağıdaki resimde elektrik hattına dokunan bir kişinin üzerinden akan akım görülmektedir.

Kişinin V potansiyelli hatta dokunması ile üzerinden bir I akımı akmaktadır. Çarpılma anında akımı sınırlayan kişinin vücüdudur. Bu da çok küçük bir dirençtir. Direncin küçük olması akımın yüksek olmasına neden olur.

Kişinin direncinin R olduğunu düşünürsek, V potansiyelli bir hatta dokunduğunda V=RI formülünden üzerinden akan akım I olacaktır.

Çarpılma esnasında vücütta oluşacak hasar çarpan kaynağın gücüyle orantılıdır. Yani kaynak ne kadar güçlüyse kişi üzerinde de o derece yüksek güçlü enerji harcanacaktır. P=VI formülüne göre akımın ve gerilimin çarpımı kişi üzerindeki gücü verecektir. Şu durumda akımın veya gerilimin sadece birinin çarptığını düşünmek biraz anlamsız kalmaktadır. Çünkü harcanan güç akım ve gerilimin çarpımıdır ve gerilim olmadan akım olması söz konusu olamaz. Kaynağın gücünün yüksek olması ile çarpılmanın şiddeti de yüksek olur. Kaynağın gücünün yüksek olması ya geriliminin yüksek olması ile veya akımının yüksek olması ile olur. Mesela 220 Volt’luk bir şebekeye dokunan kişinin üzerinden çok yüksek akımlar akması beklenir. Çünkü şebekenin gücü çok yüksektir ve sonsuz kabul edilir. Oysa bir güç kaynağına dokunarak çarpılan kişinin üzerinden akan akım güç kaynağının gücüyle orantılıdır. Güç kaynağının gücü ne kadar yüksekse akan akım da o kadar yüksek olur.

Aynı zamanda Van de Graaf ve Tesla Üreteçleri incelendiğinde bu üreteçler yüzlerce kilovolt gerilim üretmelerine karşın bunlara dokunan kişilerin her hangi bir çarpılmayla karşı karşıya kalmaları söz konusu olmamaktadır. Çünkü bu üreteçlerin güçleri çok düşüktür ve bunlara dokunan kişinin üzerinden mikroamperler mertebesinde akım geçtiği için çarpılma söz konusu olmamaktadır. Bunu formüle dökersek; 100 kV’luk bir Van De Graaf generatörüne dokunan kişinin üzerinden 10 μA akım aktığını düşünürsek kişinin üzerinde harcanan gücün P=100000*0.00001=1 W olduğu görülür. 1 W’lık bir gücün de kişiye zarar vermeyeceği açıktır.

Sonuç olarak elektrik çarpmasında gerilim veya akımı ayrı ayrı değerlendirmek doğru bir yaklaşım değildir. Çarpılma anında gerilim ve akım aynı anda vardır ve bunların her ikisinin de büyük olması gücün büyük olmasına ve dolayısıyla çarpılmanın şiddetinin büyük olmasına neden olur.