Yük kompanzasyonu, çesitli karaktesitliklerdeki yükleri besleyen elektrik sebekesinin geriliminin, güç faktörünün, sistemin dengeli olmasını, sürekli ve geçici hal durumunda uygun sınırlar içinde kalmasını sağlamak için gerekli olan gücün kontrol edilmesidir. Stasyoner isletmelerde bu gücün kontrolü artık genel olarak yapılan ve bilinen bir konudur. Artık bazı sanayi kollarında modern teknolijinin uygulanması ile yeni sorunlar ortaya çıkmıs ve özellikle hızlı değisen olaylarda reaktif güç kompanzasyonu tekrar gündeme gelmistir. Hızlı değisen olayların gözlendiği isletmeler haddehaneler, tahrik sistemleri, kaldırma makineleri, elektrikli ark ve kaynak makineleridir. Yük değisimlerinin kararsız olduğu bu tür uygulamalarda kompanzatör her türlü olumsuz etkene cevap vermelidir ve buna uygun olarak dizayn edilmis olmalıdır.

İDEAL KOMPANZATÖR

İdeal kompanzatör yük ile paralel bağlanabilen, güç faktörünü istenilen değerde tutan, gerilimi kontrol eden, yük akımlarını veya faz gerilimlerini dengeleyen bir araçtır. İdeal kompanzatörden yük akımları veya kaynak geriliminden doğacak olan harmonik bozulmaları yok etmesini beklenecektir. Bu uygun harmonik filtreler ile elde edilecektir, ancak kompanzatörde ek harmonikler üretmeyecektir. Aynı zamanda sistemin yeterince kısa sürede değisimlere cevap vermesi önemlidir. İdeal kompanzatör sıfır ortalama güç alacaktır, bu da kayıpsız olması demektir.

Güç faktörü kontrolü ve faz dengelemesi bizi gerilim kontrolüne götürür. İdeal bir kompanzatör;

– Yükün durumuna göre gereken reaktif gücü gecikmesiz olarak kontrol edip değistirerek sisteme verebilmeli
– Bağlı olduğu noktada sabit gerilim sağlamalı
– Üç fazda bağımsız kontrol yapabilmelidir.

Burada tanımlanan güç faktörünün kontrolnün aynı zamanda gerilim kontrolü olması ve gereken reaktif gücü vererek veya alarak gerilimi sabit seviyede tutmak, kurulması gereken kompanzatörün temel fikirlerini vermektedir. İdeal kompanzatörü olusturan özellikler aynı zamanda kompanzasyon sisteminin amaç ve ölçütünü olustururlar.
Gerçekte gerilim kontrolü ve güç faktörü kompanzasyonu birbirine bağlı olan kontrol islemleridir. Bilindiği gibi akımın reaktif bileseni, yükün reaktif gücüne karsı düser.

Reaktif güçlere iliskin bu reaktif akımların reaktanslar üzerindeki gerilim düsümleri boyuna gerilim düsümlerini olusutururlar. Boyuna gerilim düsümleri ise gerilim değisimlerine yol açarlar. Yükün aktif gücüne karsılık düsen aktif akımlari reaktanslarda enine gerilim düsümleri meydana getirirler ki, bunların neden olduğu gerilim değisimleri ihmal edilecek kadar küçüktür. İste bu nedenlerle, gerilim kontrolü ve reaktif gücün kompanze edilmesi ve raktif gücün kompanze edilmesi ise güç faktörü kontrolü olduğundan gerilim kontrolü ve güç faktörü kontrolü birbirinden ayrılmaz iki kontrol islemidir.