Hemen hemen her evde bulunan vazgaçilmez ev aletlerinden biridir buzdolapları. Evimizde bulunan buzdolapları belirli aralıklarda çalışır ve içindeki yiyecekleri soğuk tutar. Modern yaşamın bir parçası olan buzdolapları hayatımızı değiştiren, kolaylaştıran icatlardan birisidir. Buzdolaplarının çalışmasının temeli bir sıvının buharlaşması için ısı alması esasına dayanır. Bu yazıda buzdolaplarının bu basit işlemi nasıl yaptığını anlatmaya çalışacağız.

Yaz aylarında güneşin altında kavrulurken vücudumuza serinlemek için su serperiz. Serptiğimiz suyla vücudumuzun serinlediğini hissederiz. Bunun temel nedeni suyun buharlaşması için vücut ısımızı kullanması, yani buharlaşması için gerekli ısıyı vücudumuzdan alıp bizi serinletmesidir. Kolonya sürdüğümüzde ise daha çok serinlediğimizi hissederiz. Bunun nedeni kolonyanın buharlaşma sıcaklığının daha düşük olmasıdır. Buz dolaplarında kullanılan sıvıların buharlaşma sıcaklıkları da çok düşüktür, bu nedenle bu sıvılar buzdolabının içinde dondurucu soğukların oluşmasını sağlarlar. Buz dolabında kullanılan soğutucu sıvıyı cildinize temas ettirmeniz durumunda cildinizin donduğunu görürsünüz.

Buz dolapları aşağıda belirtilen beş temel parçadan oluşurlar.
Kompresör
Isı taşıma boruları: Kıvrımlı veya sarmal boru grubu. (dış ünitede)
Genleşme vanası
Isı taşıma boruları: Kıvrımlı veya sarmal boru grubu. (iç ünitede)
Soğutucu: Buzdolabının içinde soğukluk oluşturmak için buharlaşan akışkan. Bir çok endüstriyel uygulamada soğutucu olarak -27 C’de buharlaşan saf amonyak kullanılır.

Yukarıda belirtilen parçalar aşağıdaki gibi çalışarak buzdolabındaki soğutmayı gerçekleştirir.

– Kompresör soğutucu gazı sıkıştırır. Böylece soğutucunun basıncı ve sıcaklığı yükselir ve buzdolabının dışındaki ısı taşıma boruları sıkıştırmanın verdiği sıcaklığı dışarıya vermeye yardımcı olur.
– Serinleyen soğutucu yoğunlaşarak sıvı hale gelir v genleşme vanasından akar.
– Genleşme vanasından yüksek basınçlı alandan düşük basınçlı alana akan sıvı soğutucu genleşir ve buharlaşır. Buharlaşma esnasında buzdolabının içindeki ısıyı alarak buzdolabının içini soğutur.
– Buzdolabının içindeki ısı taşıma borularının içinden geçen soğutucu ısıyı emerek dolabı soğutur ve gaz kompresöre geri döner. Bu döngü böylece sürerek buz dolabının çalışması sağlanır.

Buz dolapları gibi soğutma ve ısıtma işlevi olan klimalar da aynı şekilde çalışırlar.